حکايت گنجی؛ نقض روش مدنی

حکايت گنجی، حکایت غریبی‌ست؛ درست به غريبی خود ما مردم. من هيچ‌گاه نتوانسته‌ام بپذيرم که انسانی برای آرمان سياسی خود دست به خودکشی تدريجی بزند، آن‌هم در قرن بيست و يکم. من نمی‌توانم بپذيرم که انسانی برای اهداف سياسی‌اش، حال هرچه اين اهداف می‌خواهد تعريف شود، روان جامعه را بيازارد. اين روش‌ها بی‌شک در روزگار ما جواب نمی‌دهد که اگر جواب بدهد، بايستی به حال جامعه‌ی خود زار گريست.
توجيه اصلی عملکرد گنجی -از سوی موافقان از طيف‌های مختلف- اين است: "او دارد به ما می‌آموزد که برای آزادی بايد هزينه داد". اين ادعا از درون خود پرسشی می‌زايد که بايستی مدعيانش پاسخ‌اش گويند: برای رسيدن به آزادی تا کجا بايد پيش رفت و چه هزينه‌ای بايد بر دوش خود، خانواده و جامعه‌ای خويش گذارد؟ آيا مجاز هستيم که به خواست خود، برگی ديگر به برگ‌های "عزاداری عمومی" جامعه‌ی خويش بیافزاييم، آيا مجازيم دلمرده‌گی تاريخی جامعه‌ی خود را تشديد کنيم؟ آخر به چه قيمت؟
بر کس پوشيده نيست که نگرش گنجی، جز "شهادت‌طلبی شيعی" نيست. او روش امام حسين را فراراه خويش قرار داده، آن‌هم در امروز روز! در هنگامه‌ای که همسر او برای ماندن‌اش ضجه می‌زند، او گوشش به هيچ‌کس بدهکار نيست و راه خود می‌رود. او به هر قيمت می‌خواهد "قهرمان" شود...
سخن کوتاه می‌کنم: همان‌گونه که پيش‌تر نيز گفته‌ام، رفتن به سوی مرگ با اعتصاب غذا، عملی غير مدنی و خشونت‌آميز است. جز اين باور ندارم که رسيدن به جامعه‌ی مدنی، راهکار مدنی می‌طلبد و بس.

پی‌نوشت:
1- اين سياهه بدون هرگونه داوری در نيت گنجی و یا تبرئه‌ی طرف مقابل نگاشته شده است. حرف تنها در گونه‌ی عملی‌ست که اکبر گنجی برای خود برگزيده، بدون آن‌که به تبعات اين عمل -با ابزار "عقل مدنی"- بیانديشد.
2- مشکل اين‌جاست که بعضی به خاطر تنفر از رژيم حاکم، هر مخالفتی با آن را می‌ستايند، بدون آن‌که در آن چند و چون کنند. عقل مدنی حکم می‌کند که معيار سنجش ما "در هيچ زمان و شرايطی" از جاده‌ی انصاف مدنی خارج نشود.
3- اعتصاب غذا تا پای مرگ روشی انقلابی‌ست که برای نمونه، بابی ساندز ايرلندی و ياران‌اش آن‌را وسيله‌ی مبارزاتی خود قرار دادند. اکنون پرسيدنی‌ست: اگر اکبر گنجی خود را پرچمدار اصلاحات و مبارزه‌ی مسالمت‌آميز مدنی می‌داند، چرا خود از روش انقلابی سود می‌جويد؟!